֎ પ્રકરણ પ્રમાણે most imp પ્રશ્નો
● પ્રકરણ-૧ ભારત નો વારસો ●
→ આર્યપ્રજા બીજા ક્યાં નામે ઓળખાય છે ?
→ ભારતની રાષ્ટ્રમુદ્રામાં ક્યાં ક્યાં પ્રાણીઓ દર્શાવેલ છે ?
→ ભારતના સાંસ્ક્રુતિક વારસાનો ખ્યાલ આપો ?
→ તફાવત આપો : ભારતનો સાંસ્ક્રુતિક વારસો – પ્રાકૃતિક વારસો ?
→ આપણા વારસાના જતન અને સંરક્ષણ અંગે ની આપણી બંધારણીય ફરજો જણાવો.
→ સંસ્કૃતિ એટલે શું ? સમજાવો.
→ ગુજરાતનો સાંસ્ક્રુતિક વારસો સવિસ્તર સમજાવો ?
→ આપણે નદીઓને ‘લોકમાતા’ નું બહુમાન શા માટે આપ્યું છે ?
→ ગુજરાતના મેળાઓ વિશે માહિતી આપો ?
→ પ્રાચીન બારતમાં આવેલી વિવિધ પ્રજાઓ વિશે માહિતી આપો ?
● પ્રકરણ-૨ ભારતનો સાંસ્ક્રુતિક વારસો: પરંપરાઓ: હસ્તકલા અને લલિતકલા ●
→ પ્રાચીન ભારતની માટીકલા સમજાવો.
→ સંગીત રત્નાકર વિશે માહિતી આપો ?
→ કથકલી નૃત્ય વિશે માહિતી આપો ?
→ ગુજરાતના ગરબા અને ગરબીઓ વિશે માહિતી આપો.
→ ભારતના અને ગુજરાતના હીરા-મોતીકામ અને મીનાકારીગરી વિશે સમજ આપો.
→ ગુજરાતના આદિવાસી નૃત્યો વિશે માહિતી આપો.
→ ભવાઈ વિશે ટૂંકમાં માહિતી આપો.
→ ગુજરાતના લોકનૃત્યોનો પરિચય આપો.
→ પ્રાચીનભારતની ચિત્રકલા વિશે માહિતી આપો.
→ ‘પડી પટોળે ભાત , ફાટે પણ ફીટે નહિ’ કહેવત સમજાવો.
● પ્રકરણ-૩ ભારતનો સાંસ્ક્રુતિક વારસો : શિલ્પ અને સ્થાપત્ય ●
→ શિલ્પ એટલે શું ?
→ સ્થાપત્ય વિશે સમજાવો.
→ મોહે-જો-દડોનો અર્થ સમજાવી તેના રસ્તા વિશે માહિતી આપો.
→ સ્તૂપ એટલે શું ?
→ લોથલ બહ્ર્તનું અગત્યનું બંદર હતું. સમજાવો.
→ ધોળા વીર વિશે માહિતી આપો.
→ મોઢેરા સૂર્યમંદિર વિશે માહિતી આપો.
→ પ્રાચીનભારતનું નગર આયોજન સમજાવો.
→ મોહે-જો-દડોની આગવી વિશેષતા તરીકે રસ્તાઓ અને ગટર યોજના વિશે માહિતી આપો.
→ ટૂંક નોધ લખો : મધ્યકાલીન સ્થાપત્ય.
● પ્રકરણ-૪ ભારતનો સાહિત્યિક વારસો ●
→ શ્રીમદ ભાગવદગીતામાં ક્યાં દાર્શનિક સિદ્ધાંતોનો વિવેચન છે ?
→ વેદો કેટલા છે અને ક્યાં ક્યાં સંપૂર્ણ માહિતી આપો.
→ વલભી વિદ્યાપીઠ વિશે માહિતી આપો.
→ નાલંદા વિદ્યાપીઠ વિશે ટૂંક નોધ લખો.
→ તક્ષશિલા વિદ્યાપીઠ વિશે માહિતી આપો.
→ મધ્યકાલીન સાહિત્યની ચર્ચા કરો.
→ હિન્દી ભાષાના સાહિત્ય વિશે માહિતી આપો.
→ મહાકાવ્યો તરીકે રામાયણ અને મહાભારત ની ચર્ચા કરો.
→ પ્રાચીન ભારતીય સાહિત્યનો પરિચય આપો.
→ વિશ્વના સૌથી મોટા કાવ્ય ગ્રંથ વિશે જણાવો.
● પ્રકરણ-૫ ભારતનો વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી નો વારસો ●
→ વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી એટલે શું ?
→ વાસ્તુશાસ્ત્ર પ્રેણેતાઓ ના નામ લખો.
→ રસાયણવિદ્યાક્ષેત્રે નાગાર્જુને આપેલું પ્રદાન જણાવો.
→ ગણિતશાસ્ત્ર માટે આર્ય ભટ્ટે કરેલી શોધો વિશે માહિતી આપો.
→ પ્રાચીનભારતે ગણિતશાસ્ત્રમાં સાધેલી પ્રગતિ વિશે નોધ લખો.
→ જયોતિષશાસ્ત્ર સમજાવો.
→ વાસ્તુશાસ્ત્ર સમજાવો.
→ પ્રાચીનભારતે રસાયણવિદ્યામાં સાધેલી પ્રગતિ સમજાવો.
→ વૈદકવિદ્યા અને શેલ્યચીકીત્શામાં ભારતનું મહત્વ જણાવો.
● પ્રકરણ-૬ ભારતના સાંસ્ક્રુતિક વારસાના સ્થળો ●
→ ઇલોરાના કૈલાસમંદિરનો ટૂંકમાં પરિચય આપો.
→ કુતુબમીનાર વિશે નોધ લખો.
→ એલીફન્ટાની ગુફાઓ વિશે માહિતી આપો.
→ પ્રાચીનસમયથી ભારત તીર્થભુમી રહ્યું છે – સમજાવો.
→ કાજુંરાહોના મંદિરનો પરિચય આપો.
→ કોર્ણાકના સૂર્ય મંદિર વિશે નોધ લખો.
→ બ્રુહ્દેશ્વર મંદિરનો પરિચય આપો.
→ તાજમહેલ સ્થાપત્ય કલાનો પરિચય આપો.
→ ગુજરાતના સાંસ્ક્રુતિક વારસાના સ્થળો વિશે નોંધ લખો.
→ દિલ્લી ના લાલકિલ્લા વિશે નોધ લખો.
→ મહાબલીપુરમની વિશેષતાઓ જણાવો.
● પ્રકરણ-૭ અપના વારસાનું જતન ●
→ આપડા વારસા ને લોકો કઈ-કઈ રીતે નુકશાન પહોચાડે છે.
→ ‘મુંબઈપ્રાકૃતિક સમિતિ’ ની રચના ક્યારે થઇ હતી ? તે શું કાર્ય કરે છે ?
→ ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ શું કાર્ય કરે છે.
→ સ્વામી વિવેકાનંદે ‘વિશ્વ ધર્મ પરિષદ’માં શું કહ્યું હતું?
→ ઐતિહાસિક સ્મારકોનું સમારકામ કરાવતી વખતે ધ્યાન માં રાખવા જેવી બાબતો જણાવો.
→ પ્રવાસન સ્થળોની સ્વચ્છતા અને જતન વિશે તમારા મંતવ્યો લાખો.
→ ‘ભારતની વિવિધતામાં એકતા’ વિશે નોંધ લખો.
● પ્રકરણ-૮ અપના વારસાનું જતન ●
→ જમીન ધોવાણ અટકાવવાના ઉપાયો જણાવો.
→ જમીન નિર્માણ ની પ્રક્રિયા વર્ણવી,તેના પ્રકારો શેના આધારે પાડવામાં આવે છે તે જણાવો.
→ કાળી જમીન વિશે નોંધ લખો.
→ સંસાધન એટલે શું? અને તેના ઉપયોગો વર્ણવો.
→ ભૂમિ સંરક્ષણ એટલે શું ? ભૂમિ સંરક્ષણના ઉપાયો જણાવો.
● પ્રકરણ-૯ વન અને વન્યજીવન સંસાધન ●
→ અભયારણ્ય એટલે શું ?
→ રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન એટલે શું ?
→ જૈવ આરક્ષિત શેત્ર એટલે શું ?
→ નિર્વનીકરણ ની અસરો સમજાવો.
→ લુપ્ત થતા વન્યજીવન વિશે નોંધ લખો.
→ જંગલોના પ્રકાર વિશે સવિસ્તર નોંધ લખો.
→ વન્યજીવોના સંરક્ષણ માટેની વિવિધ યોજનાઓ વર્ણવો.
● પ્રકરણ-૧૦ ભારત કૃષિ ●
→ ભાલ પ્રદેશમાં કેવા પ્રકારમાં ખેતી થાય છે ? અને કયો પાક લેવાય છે ?
→ હરિયાળી ક્રાંતિ એટલે શું ?
→ કૃષિ સંશોધન ક્ષેત્રે રાષ્ટ્રીય કક્ષાએ કાર્ય કરતી સંસ્થાઓમાં નામ લખો.
→ કોફીના પાકની અનુકુળતાઓ જણાવો.
→ તફાવત આપો : ખરીફ પાક – રવી પાક
→ ભારતમાં કૃષિક્ષેત્રે થયેલા સંસ્થાનગત સુધારા જણાવો.
→ ‘વિશ્વ બજાર અને ભારતની ખેતી’ વિશે નોંધ લખો.
→ ‘ભારતનો ઘઉંનો પાક’ સવિસ્તર વર્ણવો.
→ જૈવિક ખેતી તરફનું વલણ શા માટે વધી રહ્યું છે ?
→ ભારતના અર્થતંત્રમાં કૃષિનું યોગદન વર્ણવો.
→ કૃષિના પ્રકારો વિશે નોંધ લખો.
→ રોકડીયા પાક એટલે શું ? ભારતમાં પાકતા મુખ્ય રોકડીયા પાક વિશે સમજ આપો.
● પ્રકરણ-૧૧ ભારત : જળસંસાધન ●
→ ભૂમીગત જળના ઉપયોગો જણાવો.
→ બહુહેતુક યોજનાનું મહત્વ જણાવો.
→ સિંચાઈક્ષેત્રના વિતરણ વિશે માહિતી આપો.
→ જળસંસાધનો ની જાળવણી માટે ના ઉપાયો જણાવો.
→ વૃષ્ટિજળસંચય વિશે માહિતી આપો.
→ ભારતમાં જળસંકટ સર્જાવાના સંજોગો જણાવો.
● પ્રકરણ-૧૨ ભારત : ખનીજ અને શકિતના સંસાધનો ●
→ ‘આધુનિક યુગને ખનીજ યુગ શા માટે કહે છે’ ?
→ લોખંડના મુખ્ય પ્રાપ્તિસ્થાનો જણાવો.
→ આજે બિનપરમપરાગત ઉર્જાશક્તિનો ઉપયોગ શા માટે વધ્યો છે.
→ ચૂનાના ઉપયોગો જણાવો.
→ ખનીજોના વર્ગીકરણ વિશે માહિતી આપો.
→ તાંબાની ઉપયોગીતા જણાવો.
→ અબરખ વિશે જણાવો.
→ ખનીજ સરક્ષણના ઉપાયો જણાવો.
→ વિદ્યુતશક્તિ વિશે ટૂંક નોધ લખો.
→ સૌર્યઉર્જા વિશે ટૂંક નોધ લખો.
● પ્રકરણ-૧૩ ઉત્પાદન ઉદ્યોગો ●
→ ભારતમાં જહાજ બાંધવાના મુખ્ય કેન્દ્રો કેટલા છે ? તે ક્યાં આવેલા છે ?
→ સિમેન્ટ બનાવવાનો કાચો માલ જણાવો.
→ પર્યાવરણીય અતિક્રમણને રોકવાના ઉપાયો જણાવો.
→ ઉદ્યોગોનું વર્ગીકરણ વર્ણવો.
→ ઇલેક્ટ્રિક ઉદ્યોગો વિશે માહિતી આપો.
→ ઔદ્યોગિક પ્રદુષણ વિશે ટૂંક નોધ લખો.
→ પરિવહન ઉપકરણ ઉદ્યોગ વિશે ટૂંક નોંધ લખો.
→ ભારતના લોખંડ-પોલાદ ઉહ્યોગ વિશે માહિતી આપો.
● પ્રકરણ-૧૪ પરિવહન, સંદેશા વ્યવહાર અને વ્યાપાર ●
→ ગુજરાતમાં રજ્જુમાર્ગ ક્યાં સ્થળોએ આવેલા છે.
→ આંતરિકવ્યાપાર કોને કહે છે.
→ પહેલાના જમાના માં સંદેશા વ્યવહાર કેવી રીતે થતો હતો.
→ સમૂહસંચાર માં શાનો સમાવેશ થાય છે.
→ ભારતમાંથી નિકાસ થતી મુખ્ય ચીજ વસ્તુઓ કઈ છે.
→ રાષ્ટ્રીયધોરીમાર્ગ પર ટૂંક નોંધ લખો.
→ ટ્રાફિક સમસ્યા દુર કરવાના ઉપાયો જણાવો.
→ તફાવત આપો : આંતરિકવ્યાપાર અને આંતરરાષ્ટ્રીયવ્યાપાર
● પ્રકરણ-૧૫ આર્થિક વિકાસ ●
→ આર્થિકવિકાસ એટલે શું ?
→ ભારતે કઈ આર્થિક પધ્ધતિ અપનાવી છે ?
→ ઉત્પાદનના મુખ્ય સાધનો કયા છે? જણાવો.
→ તફાવત આપો : આર્થિક પધ્ધતિ અને બિનઆર્થિક પધ્ધતિ
→ બજારતંત્રની મર્યાદાઓ જણાવો.
→ વિકાસશીલ અર્થતંત્ર ના લક્ષણો જણાવો.
→ આર્થિક વૃદ્ધિ અને આર્થિક વિકાસ વછે નો તફાવત આપો.
→ મિશ્ર અર્થતંત્ર એટલે શું વિસ્તૃત માહિતી આપો.
● પ્રકરણ-૧૬ આર્થિક ઉદારીકરણ અને વૈશ્વિકીકરણ ●
→ ભારતમાં આર્થિક સુધારાઓનો અમલ ક્યારે થયો ?
→ વિશ્વ વ્યાપાર સંગઠન ની સ્થાપના ક્યારે થઇ?
→ વૈશ્વિકીકરણની સંકલ્પના સમજાવો.
→ ટકાઉ વિકાસની સંકલ્પના સમજાવો.
→ WTO ના ઉદ્દેશો જણાવો.
→ ખાનગીકરણ ના લાભો અને ગેરલાભો.
→ પર્યાવરણની સુરક્ષા માટેના પગલાઓ જણાવો.
● પ્રકરણ-૧૭ આર્થિક સમસ્યાઓ અને પડકારો : ગરીબી અને બેરોજગારી ●
→ સમજાવો: સાપેક્ષ ગરીબી અને નિરપેક્ષ ગરીબી
→ ‘મનરેગા’ કાર્યક્રમની સ્પષ્ટતા કરો.
→ ‘એગ્રો બિઝનેશ પોલીસી’ તથા ‘ઈ-નામ’ વિશે જણાવો.
→ ઔદ્યોગિક બેરોજગારી એટલે શું ?
→ વિશ્વ શ્રમ બજારનો ખ્યાલ સ્પષ્ટ કરો.
→ ગરીબી એટલે શું? ગરીબી રેખા હેઠળ જીવતા લોકોના લક્ષણો જણાવો.
→ ગરીબી ઉદભવવાના કારણો જણાવો.
→ સામાજિક સલામતી અને અન્ન સુરક્ષાના સરકારના કાર્યક્રમો જણાવો.
→ ગરીબી નિવારણના ઉપાયો જણાવો.
→ બેરોજગારી ઉદભવવાના કારણો જણાવો.
→ બેરોજગારી ઘટાડવાના પ્રયાસ રૂપી સરકાર ની યોજનાઓ જણાવો.
● પ્રકરણ-૧૮ ભાવવધારો અને ગ્રાહક જાગૃતિ ●
→ ISI, ECO, FPO, એગમાર્ક વિશે જણાવો.
→ ભાવનિયંત્રણ શા માટે જરૂરી છે ?
→ ગ્રાહક કોને કહેવાય ?
→ આવશ્યક ચીજવસ્તુઓનો ધારો શો છે – સમજાવો.
→ કાળું નાણું ભાવવધારાનું એક કારણ છે – સમજાવો .
→ ટૂંક નોંધ લખો : નાણાના પુરવઠામાં વધારો
→ ભાવવધારો આર્થિક વિકાસમાં પોષકપણ છે અને અવરોધરૂપ પણ છે – સમજાવો.
→ ગ્રાહકનું શોષણ થવાના કારણો જણાવો.
→ ગ્રાહકે ખરીદી કરતી વખતે શી કાળજી રાખવી જોઈએ ?
→ ગ્રાહક અદાલતોની જોગવાઈઓ ની ચર્ચા કરો.
→ ભાવનિયત્રણ માટેના મુખ્ય બે ઉપાયોની સમીક્ષા કરો.
→ ગ્રાહકના અધિકારો અને ફરજો અંગે (છ મુદ્દા) સવિસ્તર સમજાવો.
→ ગ્રાહક સુરક્ષા ક્ષેત્રે ગ્રાહક જાગૃતિ વિશે ટૂંક નોંધ લખો.
→ ગ્રાહક સુરક્ષાના ઉપાયોની વિગતે ચર્ચા કરો.
● પ્રકરણ-૧૯ માનવ વિકાસ ●
→ માનવ વિકાસ એટલે શું ? તેના ઉદેસો જણાવો.
→ માનવ વિકાસ અહેવાલ ૨૦૧૫ મુજબ ભારતનો માનવ વિકાસ આંક કેટલો અને ક્યાં ક્રમે છે ?
→ બાળ રસીકરણ કાર્યક્રમમાં બાળકોને કઈ કઈ રસી આપવામાં આવે છે.
→ ‘અભયમ યોજના’ શું છે ? સમજાવો.
→ ભારત સરકારની મહિલા કલ્યાણકારી યોજનાને ક્રમિક રીતે જણાવો.
→ માનવવિકાસ સામેના પડકારો જણાવો.
→ ભારતમાં મહિલાઓ સાથે કેવા પ્રકારે ભેદભાવ જોવા મળે છે ?
→ ભારતમાં સ્વાસ્થ્ય સુધારણા માટે થયેલી કામગીરી વર્ણવો.
→ ગુજરાત સરકારે મહિલા સમાનતા માટે કઈ કઈ યોજનાઓ અમલમાં મૂકી છે ? સમજાવો.
● પ્રકરણ-૨૦ ભારતની સામાજિક સમસ્યાઓ અને પડકારો ●
→ આતંકવાદ અને બળવાખોરી વચ્ચેનો તફાવત આપો.
→ નક્ષ્લવાદી આંદોલન વિશે નોંધ લખો.
→ સાંપ્રદાયિકતા દુર કરવાના ઉપાયો જણાવો.
→ લઘુમતીઓના કલ્યાણ અને વિકાસ માટે બંધારણીય જોગવાઈઓનો પરિચય આપો.
→ આતંકવાદની આર્થિક અસરો જણાવો.
→ આતંકવાદની સામાજિક અસરો જણાવો.
→ અનુસુચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિના કલ્યાણ અને વિકાસ માટે બંધારણીય જોગવાઈઓ નો પરિચય આપો.
→ કાશ્મીરમાં આતંકવાદ વિશે નોંધ લખો.
→ આતંકવાદ – એક વૈશ્વિક સમસ્યા
● પ્રકરણ-૨૧ સામાજિક પરિવર્તન ●
→ નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારો જણાવો.
→ ભ્રષ્ટાચાર ભાવવધારાનું એક કારણ છે. શા માટે ?
→ ‘મા અન્નપુર્ણા યોજના’ ની મહત્વની જોગવાઈઓ જણાવો.
→ બાળમજુરીના વિવિધ સવરૂપો વર્ણવો.
→ ‘બાળવિકાસ એ આર્થિક વિકાસની પૂર્વશરત છે’ – સમજાવો
→ સામાજિક પરિવર્તન થવાના મુખ્ય પરિબળો જણાવો.
→ કાયદાના સામાન્ય જ્ઞાનની જાણકારી શાથી જરૂરી બની છે ?
→ ભારતીય બંધારણમાં ક્યાં બાળ અધિકારો નો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
→ માહિતી મેળવવાની અધિકારના હેતુઓ જણાવી માહિતી મેળવવાની પ્રક્રિયા જણાવો.
→ ભ્રષ્ટાચારની અર્થતંત્ર અને સમાજ પર કઈ કઈ વિપરીત અસરો પડે છે.
→ ભારતમાંથી બાળમજુરી નાબુદ કરવાના પ્રયાસો વર્ણવીને તેમની કલ્યાણલક્ષી યોજનાઓ વિશે સમજાવો.
→ ભ્રષ્ટાચાર નાથવાના સરકારી પ્રયાસો જણાવો.
→ વૃદ્રોની સમસ્યાઓ વર્ણવો તથા તેમના રક્ષણ અને કલ્યાણ સબંધી જોગવાઈઓ વર્ણવો.
Wish you All The Best
0 ટિપ્પણીઓ